Από τον τάφο του ο Ταγματάρχης συνεχίζει να αποκαλύπτει τη φρίκη της Κυθρέας
11:37 - 15 Ιουνίου 2018
- Το προσωπικό αρχείο του Ταγματάρχη Στιούρτον και η συνέχεια των αποκαλύψεων για την δολοφονία Σπύρου Χατζηγιακουμή και τα βασανιστήρια κρατούμενων αγωνιστών της ΕΟΚΑ
- Η μεγάλη συγκάλυψη και οι διαταγές εντός βρετανικού στρατού για «επίσημη σιγή»
- Τα γράμματα συμπαράστασης και θαυμασμού υψηλόβαθμων στρατιωτικών στον Ταγματάρχη που αποκάλυψε την αλήθεια
- Το κεφάλαιο «Κυθρέα» που με παρέμβαση του βρετανικού υπουργείου Άμυνας, αφαιρέθηκε από το βιβλίο του Όλιβερ Λίντσεϊ "Regimental History”.
Τον Σπύρο Χατζηγιακουμή δεν τον καταδίκασε κανένα δικαστήριο, αλλά ξεψύχησε εκείνο τον Οκτώβρη του 1958, ίσως με τον χειρότερο τρόπο που μπορεί να ξεψυχήσει άνθρωπος... υπομένοντας αρρωστημένα βασανιστήρια μέσα σε μια αποθήκη που οι άντρες των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών είχαν μετατρέψει σε δωμάτιο ανάκρισης.
Όσο κι αν τον πίεσαν να τους αποκαλύψει το κρυσφύγετο ανταρτών συναγωνιστών του, ο Χατζηγιακουμή δεν λύγισε, αλλά κράτησε το στόμα του κλειστό, μέχρι και τη στιγμή που άφηνε την τελευταία του πνοή... «για την πατρίδα», όπως έλεγε ώρες πριν στους συναγωνιστές και συγκρατούμενούς του στην μάντρα του Σαββή Καλογήρου, στους λόφους της Κυθρέας.
Η μάντρα Καλογήρου στην Κυθρέα, όπως είναι σήμερα
Στην περίπτωση του Σπύρου Χατζηγιακουμή, η συνείδηση δύο Άγγλων στρατιωτικών, που υπηρέτησαν στην Κύπρο την περίοδο του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και έγιναν μάρτυρες του εγκλήματος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, αποτέλεσε το έναυσμα για να αρχίσει να αποκαλύπτεται η αλήθεια.
Ο τότε Grenadier Guard, Τζέιμι Έικιν και ο Ταγματάρχης και φίλος του Μάικλ Στιούρτον, από την πρώτη στιγμή κατήγγειλαν αυτά που είδαν και άκουσαν για τον φρικτό θάνατο του ήρωα, αλλά και τα όσα ειδεχθή έλαβαν χώρα στην μάντρα της Κυθρέας.
Ο Ταγματάρχης Μάικλ Στιούρτον
Σήμερα, 60 χρόνια μετά, ο 80χρονος πια Έικιν, συνεχίζει να καταθέτει την ιστορική αλήθεια, αυτή που με πολύ κόπο ανώτεροί του, κατάφεραν και κράτησαν θαμμένη για πάνω από μισό αιώνα. Ο Ταγματάρχης Στιούρτον, από την άλλη, αν και έχει φύγει από τη ζωή εδώ και 17 χρόνια, συνεχίζει ακόμα και τώρα, μέσα από τον τάφο του, να αποκαλύπτει τα εγκληματικά γεγονότα του 1958, χάρη στο προσωπικό του αρχείο, το οποίο πολύ πρόθυμα, μάς παραχώρησε ο γιός του, Χάρι Στιούρτον.
Τα έγγραφα από το προσωπικό αρχείο των Στιούρτον και Έικιν και στο βάθος φωτογραφία και των δύο από την υπηρεσία τους στην Κύπρο (οι δύο πρώτοι από αριστερά)
Αυτό το αρχείο -μέρος του οποίου δημοσιεύσαμε σε προηγούμενο ρεπορτάζ- στάθηκε η αφορμή, μαζί και με την μαρτυρία Έικιν που μίλησε στον REPORTER, να αρχίσει να ξετυλίγεται σιγά σιγά το κουβάρι της ιστορίας.
Σε συνέχεια των συγκλονιστικών αποκαλύψεων, για πρώτη φορά σήμερα ο REPORTER φέρνει στο φως και δευτερη επιστολή του Ταγματάρχη Στιούρτον στον πρώην στρατιωτικό και συγγραφέα Όλιβερ Λίντσεϊ που είχε ξεκινήσει να γράφει το βιβλίο της βρετανικής στρατιωτικής ιστορίας “Regimental History” (με ημερομηνία 2 Αυγούστου 1993) και στην οποία ο Στιούρτον καταθέτει όλα όσα έγιναν δύο μέρες μετά τη δολοφονία Χατζηγιακουμή (18 Οκτωβρίου1958) όταν πήγε στο γραφείο του ιδιαίτερου γραμματέα του Κυβερνήτη, Ρομπ Μπράουνινγκ, τον οποίο γνώριζε προσωπικά, και κατήγγειλε το περιστατικό, ενώ του έθεσε το ερώτημα, αν τα βασανιστήρια είναι εξουσιοδοτημένα και έχουν την έγκριση της πολιτείας.
Ό,τι ακολούθησε ήταν μια μεγάλη συγκάλυψη, αποκαλύπτει στη συνέχεια της επιστολής του στον Λίντσεϊ, ο Στιούρτον, και φέρνει ως παράδειγμα έναν άλλο Ταγματάρχη που βρισκόταν στην Κύπρο εκείνη την περίοδο, τον Πατ Μπρίττεν, ο οποίος αμέσως μετά την καταγγελία των όσων έγιναν στην Κυθρέα, διέταξε τους άντρες του σε “επίσημη σιγή”, απαγορεύοντάς τους ουσιαστικά την οποιαδήποτε αναφορά στο συγκεκριμένο περιστατικό.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι στην πρώτη επιστολή Στιούρτον στον Λίντσεϊ στην οποία του παραθέτει όλα όσα έζησε το 1958 στην Κύπρο, ο Ταγματάρχης κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε ένα δημοσίευμα των Τάιμς του Λονδίνου, ημερομηνίας 23 Οκτωβρίου 1959.
Το δημοσίευμα γράφει ότι ο κρατούμενος στην Κύπρο Σπύρος Χατζηγιακουμή πέθανε όταν έπεσε από ένα λόφο, στην προσπάθειά του να αποδράσει, αλλά ο Στιούρτον, σχολιάζοντας την ημερομηνία του πορίσματος του θανατικού ανακριτή που είναι η 22α Οκτωβρίου 1959 (κάτι περισσότερο δηλαδή από ένα χρόνο μετά το θάνατο του ήρωα) λέει στον συγγραφέα πως το στοιχείο αυτό εγείρει ερωτηματικά, όπως ερωτηματικά εγείρει και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, ποτέ δεν ζητήθηκε μαρτυρία ή στοιχεία από μέλη του 2ου Τάγματος των Grenadier Guards που φρουρούσαν την μάντρα Καλογήρου στη Κυθρέα. Ο ιατροδικαστής, λοιπόν, όπως λέει ο Στιούρτον, απέρριψε τα στοιχεία των ανδρών της ασφάλειας, χαρακτηρίζοντάς τα «πολύ απίθανα» και άφησε ανοικτή την αιτία θανάτου του νεαρού Ε/κ (open verdict).
Εξίσου σημαντικά, και τα στοιχεία που παραθέτει ο Λίντσεϊ στο βιβλίο του “Regimental History” και συγκεκριμένα στο κεφάλαιο για την Κυθρέα, τα οποία ωστόσο ποτέ μέχρι σήμερα δεν είδαν το φως της δημοσιότητας, αφού με παρέμβαση του βρετανικού Υπουργείου Άμυνας το κεφάλαιο αυτό αποκόπηκε από το τελικό κείμενο, και το βιβλίο ναι μεν εκδόθηκε το 1996, αλλά με καμία αναφορά στα γεγονότα του 1958.
Ανάμεσα σε άλλα γράφει ο Λίντσεϊ:
“Οι κατηγορίες για βασανιστήρια κρατουμένων είχαν πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Σε κάποιες δίκες παρουσιάστηκαν τρομακτικοί ισχυρισμοί για άσκηση βίας κατά κρατουμένων από τους ανακριτές. Τέθηκαν ερωτήσεις ενώπιον του Κοινοβουλίου, αλλά και από τον βρετανικό Τύπο.
Αναφερόμενος ο Λίντσεϊ στην μαρτυρία Έικιν για το βράδυ της 16ης Οκτωβρίου 1958, γράφει χαρακτηριστικά:
“O 2nd Lt WJ Eykyn κατήγγειλε στον Στιούρτον πως άκουσε τη νύχτα κραυγές από το δωμάτιο ανάκρισης. Ένα ρεμάλι Ε/κ υπεύθυνος του κέντρου ανακρίσεων, του είπε πως ένας άντρας πέθανε τη νύχτα στην ανάκριση και πως του έβαζαν πάγο στο σώμα όσο τον βασάνιζαν για να μην μείνουν μελανιές»
Για τον άνθρωπο αυτό, ο Έικιν ανέφερε στη συνέντευξή του στον REPORTER πως όταν τον είδε το πρωί της 16ης Οκτωβρίου, του είπε ότι ένας άντρας πέθανε τη νύχτα στα βασανιστήρια, και πως θα πουν ότι έπεσε και χτύπησε θανάσιμα στο κεφάλι.
Καταληκτικά ο Λίντσεϊ σχολιάζοντας, γράφει στο κεφάλαιο για την Κυθρέα πως:
“Εάν ο Ταγματάρχης Στιούρτον δεν δρούσε τότε όπως έδρασε, και άλλοι, σαν τον Χατζηγιακουμή, θα είχαν πεθάνει”
Παρά τις αντιδράσεις εντός στρατεύματος που βίωσε τότε ο Στιούρτον, υπήρξε και η αντίθετη άποψη, όπως εκείνη στο γράμμα του πρώην Υπασπιστή Hew Hamilton-Dalrymple, ο οποίος παραδεχόταν στον Ταγματάρχη, πως σωστά έπραξε τότε στην Κυθρέα, να καταγγείλει το γεγονός αυτής της “άθλιας συμπεριφοράς των πολιτειακών αρχών” και πως αυτό είναι κάτι που “θα πρέπει να καταγραφεί στη βρετανική στρατιωτική ιστορία”.
Στο ίδιο μήκος κύματος και το γράμμα του Συνταγματάρχη Φάνσαγουι το 1979, στο οποίο όπως φαίνεται και πιο κάτω, παραδέχεται πως ο Στιούρτον είχε δίκιο τότε για την περίπτωση της Κυθρέας, και ότι με την πράξη του, έδωσε σε όλους τους ένα καλό μάθημα για τη ζωή που θα πρέπει πάντα να καθοδηγείται από “αρχές”.
Ο Σπύρος Χατζηγιακουμή που σήμερα βρίσκεται ανάμεσα στα χρυσά ονόματα των ηρώων της κυπριακής ιστορίας και που η προτομή του κοσμεί το χωριό της Αγίας Βαρβάρας, κάποτε δεν ήταν παρά ένας απλός νέος, βοσκός και πατέρας τεσσάρων παιδιών, με όνειρο να τα δει να μεγαλώνουν σε μια ελεύθερη πατρίδα.
Ο Σπύρος Χατζηγιακουμή με τη σύζυγό του, Ειρήνη
Για το χαμό αυτού του πατέρα, για τα παιδιά του που μεγάλωσαν ορφανά και για τη γυναίκα του που από κοπέλα γνώρισε τη χηρεία, δεν δικάστηκε ποτέ κανένας. Ο ίδιος αν ζούσε σήμερα θα έλεγε «Δεν πειράζει, χαλάλι της Ελλάδας, χαλάλι της Κύπρου...». Ό,τι δηλαδή είχε πει και η χηρά του, Ειρήνη, όταν αγκάλιαζε για τελευταία φορά το κατακρεουργημένο από τις ξυφολόγχες σώμα του άντρα της.
Ήμουν πάντα της άποψης ότι με κάποιο παράξενο τρόπο η ζωή, αργά ή γρήγορα φέρνει στην επιφάνεια ακόμη και τα πιο βαθιά θαμμένα μυστικά, και τελικά η φρίκη της Κυθρέας με επιβεβαιώνει, αφού δεν μπορεί παρά να είναι ένα από αυτά…
