Ο εμφύλιος στον ΑΠΟΕΛ και η γέννηση της Ομόνοιας
08:34 - 30 Νοεμβρίου 2016
«Για τους 5-6 κουμμουνιστάς ποδοσφαιριστάς, δεν έχομεν παρά να τούς επαναλάβωμεν όσα είπαμεν διά τους ομοϊδεάτας των άλλων Συλλόγων: ΟΞΩ από τα γήπεδά μας. Κάμετε δικά σας. Εις τα δικά μας γήπεδα θα μπαίνουν μόνον εκείνοι που σκέπτονται ως Έλληνες και όχι εκείνοι που εξυμνούν τους προδότας». Το απόσπασμα, από την εφημερίδα «Νέος Κυπριακός Φύλακας» στις 26 Μαΐου 1948, με αφορμή τη διάσπαση στον ΑΠΟΕΛ, ήταν ενδεικτικό του διχαστικού κλίματος της εποχής.
Η σκιά του εμφυλίου στην Ελλάδα έπεφτε βαριά πάνω από τον κυπριακό αθλητισμό, με τα σωματεία να παίρνουν σαφή θέση υπέρ της δεξιάς παράταξης, ακολουθώντας τη στάση του ΣΕΓΑΣ (επίσημη αθλητική αρχή σε Ελλάδα και Κύπρο), περιθωριοποιώντας όσους αθλητές ήταν αριστερών φρονημάτων. Στην Αμμόχωστο, σημειώθηκαν διαγραφές αθλητών από τον ΓΣΕ και την Ανόρθωση, ενώ στην Πάφο η Τοπική Επιτροπή ΣΕΓΑΣ Κύπρου διέγραψε τον Κινύρα και στη θέση του ιδρύθηκε ο Γυμναστικός Σύλλογος Κόροιβος (ΓΣΚ). Τον Μάρτιο του 1948 ιδρύθηκε η Νέα Σαλαμίνα και τον Απρίλιο η Αλκή, με τον ΓΣΕ και τον ΓΣΖ ν’ απαγορεύουν στους αθλητές των δύο νέων ομάδων να εισέρχονται στα στάδια Αμμοχώστου και Λάρνακας, αντίστοιχα. Στις 15 Μαΐου 1948 ιδρύθηκε ο Ορφέας, στις Κάτω Ενορίες της Λευκωσίας και στις 4 Ιουνίου 1948 η Ομόνοια. Είχε προηγηθεί η αποσκίρτηση αθλητών του ΑΠΟΕΛ.
«Εθνοκτόνος ανταρσία»
Στις 23 Μαΐου 1948 η διοίκηση του ΑΠΟΕΛ, με την ευκαιρία των Πανελλήνιων Αγώνων Στίβου, απέστειλε τηλεγράφημα προς τον ΣΕΓΑΣ και ευχόταν, «όπως τερματισθεί η εθνοκτόνος ανταρσία». Ο όρος «εθνοκτόνος ανταρσία» ήταν το επίμαχο σημείο, καθώς θεωρήθηκε κομματική τοποθέτηση του σωματείου. Κατ’ ορισμένους, η πολιτικοποίηση του αθλητισμού από παράγοντες που ασχολούνταν και με την πολιτική, είχε ως στόχο την υποταγή των προοδευτικών αθλητών. Η διοίκηση του ΑΠΟΕΛ απέρριψε τις κατηγορίες για κομματική τοποθέτηση, με τον γενικό γραμματέα Νίκο Στυλιανάκη, να δηλώνει στην εφημερίδα «Δημοκράτης»: «η επιτροπή (σ.σ. εννοεί το ΔΣ) του ΑΠΟΕΛ αποφάσισε την αποστολή του τηλεγραφήματος, φρονούσα ότι τούτο δεν είχε οιονδήποτε κομματικόν χαρακτήρα. Τουναντίον, η αποστολή του εθεωρήθη ως ζήτημα επιβεβλημένου καθήκοντος».
Ακολούθησε αντίδραση ποδοσφαιριστών που το θεώρησαν ως κομματικό διάβημα, ενώ ο Τύπος ανέφερε: «στον αγώνα της Κυριακής ο ΑΠΟΕΛ θα κατέλθη με ασθενεστέραν σύνθεσιν. Παρά να κερδίση με τον Τσιαλήν και τον Λυμπουρή καλύτερα να χάση χωρίς αυτούς», αποδίδοντας το κλίμα που επικρατούσε. Ο ΑΠΟΕΛ ζήτησε από τους αντιδρώντες ποδοσφαιριστές να υπογράψουν δήλωση που να εκφράζουν λύπη για της στάση τους έναντι της επιτροπής. Η άρνησή τους είχε ως αποτέλεσμα τον ισόβιο αποκλεισμό του Κώστα Λυμπουρή, για προηγούμενες πράξεις του, και τον τρίμηνο αποκλεισμό των Αγησίλαου Τσιαλή και Γωγάκη Καραγιάννη, μεταξύ άλλων, οι οποίοι αποχώρησαν.
«Ίδρυση ακομμάτιστου σωματείου»
Στις 4 Ιουνίου 1948 συγκαλείται σύσκεψη υπό την προεδρία του δρος Ματθαίου Παπαπέτρου, δημοτικού συμβούλου Λευκωσίας, με αντικείμενο την «ίδρυση νέου αθλητικού σωματείου, ακομμάτιστου», όπως ανέφερε ο Τύπος. Η 4η Ιουνίου είναι και η ημερομηνία ίδρυσης της Ομόνοιας, της οποίας η Τακτική Καταστατική Γενική Συνέλευση έλαβε χώρα στις 17 Ιουνίου 1948, με τον σύλλογο ν’ αποκτά δικό του οίκημα τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Το όνομα «Ομόνοια» υποδηλώνει την αντίθεση στον διχασμό και τη διάσπαση, ενώ το τριφύλλι επιλέγηκε για το πράσινο χρώμα, που συμβολίζει την ελπίδα.
«Το νέο αθλητικό σωματείο της πρωτεύουσας ιδρύθηκε για να κρατήσει στο ύψος της την ιδέα του αθλητισμού, μετά τον κομματισμό του ΑΠΟΕΛ», αναφέρεται χαρακτηριστικά στον Τύπο. Μόνο που κατά μια άλλη άποψη τα νέα σωματεία που ιδρύθηκαν το 1948, δεν υπήρξαν ακομμάτιστα, αλλά ταγμένα ιδεολογικά στην αριστερά παράταξη, της οποίας ο ρόλος στη δημιουργία τους υπήρξε καίριος και καθοριστικός.
Σύμφωνα με την ιστορική καταγραφή, στην Ομόνοια προσχώρησαν πέντε ποδοσφαιριστές του ΑΠΟΕΛ. Οι Τσιαλής (μέσα δεξιά) και Λυμπουρής (έξω αριστερά), που αγωνίζονταν στους γαλαζοκίτρινους από το 1944 και το 1946, αντίστοιχα και ήταν μέλη της α’ ομάδας, αλλά και οι Γωγάκης Καραγιάννης, Ανδρέας Καριόλου και Τάκης Σκαλιώτης, που επίσης αποχώρησαν από τον ΑΠΟΕΛ αλλά δεν ήταν βασικά στελέχη – κυρίως οι δύο τελευταίοι, καθώς ο Καραγιάννης είχε ακολουθήσει τον ΑΠΟΕΛ σε περιοδεία στην Αίγυπτο έξι μήνες πριν.
Η μαρτυρία του «Σιαντρή»
Ιδιαίτερη αξία έχει η πρόσφατη μαρτυρία του Αντρέα Σταυρινίδη «Σιαντρή», ποδοσφαιριστή του ΑΠΟΕΛ που ήταν τότε 19 ετών. «Έφυγαν ξαφνικά. Εμείς δεν ξέραμε τι ήταν αριστεροί και τι δεξιοί. Ήμουν μικρός, πού να ξέρω. Φαίνεται αυτοί γνώριζαν. Ο Λυμπουρής ήταν από τη Λεύκα και τον έβαλε ο ΑΠΟΕΛ στο Χημείο. Τον Γωγάκη τον έβαλε στην Ηλεκτρική. Ύστερα αντιληφθήκαμε ότι αριστερίζουν. Προσπάθησαν να παρασύρουν και εμένα, επειδή ήμουν μιτσής. Είχα έναν ανιψιό που ήταν δικαστής και επίτροπος στον ΑΠΟΕΛ και μου είπε να μην παρασυρθώ». Ο κ. Σιαντρής υποστηρίζει πως δεν υπήρχαν φίλαθλοι του ΑΠΟΕΛ που να έγιναν με την Ομόνοια, μετά τη διάσπαση.
Η ΚΕΠΟ
Τα νέα σωματεία δεν έγιναν δεκτά από την ΚΟΠ έτσι η Ομόνοια, μαζί με τη Νέα Σαλαμίνα, την Αλκή, τον Ορφέα, τον Νέο Αστέρα Μόρφου (ιδρύθηκε το 1944) και τον ΑΜΟΛ Λεμεσού (έτος ίδρυσης το 1943), συστήνουν το 1948 άλλη ομοσπονδία, την ΚΕΠΟ, σφραγίζοντας τη διάσπαση του κυπριακού ποδοσφαίρου, που διήρκεσε μια πενταετία. Στην αρχή της οποίας η ΚΟΠ υπέβαλε αίτηση ένταξης στην FIFA και πέτυχε ν’ αναγνωριστεί διεθνώς ως η ανώτατη ποδοσφαιρική αρχή του τόπου. Το 1953 η ΚΟΠ έκανε δεκτές τις ομάδες της ΚΕΠΟ, βάζοντας τέλος στη διάσπαση, με την Ομόνοια να είναι η μοναδική που ξεκίνησε από την α’ κατηγορία.
Το πρώτο ντέρμπι
Τη διάλυση της ΚΕΠΟ με την ένταξη των αριστερών σωματείων στην ΚΟΠ και την ενοποίηση του ποδοσφαίρου, σφράγισαν φιλικοί αγώνες Ανόρθωσης – Νέας Σαλαμίνας (27/9/1953) και ΑΠΟΕΛ – Ομόνοια (24/10/1953). Εκείνο ήταν ιστορικά το πρώτο ντέρμπι «αιωνίων» του κυπριακού ποδοσφαίρου. Σύμφωνα με τις εφημερίδες, παρατηρήθηκε «η μεγαλύτερη συρροή φιλάθλων της τελευταίας δεκαετίας», ενώ το παιχνίδι ξεκίνησε πριν την προκαθορισμένη ώρα έναρξης (3:15μ.μ.) λόγω συνωστισμού στις εξέδρες του παλιού ΓΣΠ. Οι ποδοσφαιριστές της Ομόνοιας εμφανίστηκαν με λουλούδια στα χέρια και φώναξαν τρεις φορές, «ΑΠΟΕΛ», ενώ οι παίκτες του ΑΠΟΕΛ ανταπέδωσαν φωνάζοντας τρεις φορές, «Ομόνοια». Οι φίλαθλοι κάθισαν ανάμεικτα στην εξέδρα, όπου βρήκαν. Οι εισπράξεις ήταν 500 λίρες.
Ο ΑΠΟΕΛ κέρδισε 2-0 με γκολ του Σιαντρή (11’) και του Ππόλου (40’). Μετά το παιχνίδι πήγαν στο οίκημα του συλλόγου για σουβλάκια, ενώ ο Σιαντρής λέει ότι τις επόμενες μέρες, όταν τον έβλεπαν που κυκλοφορούσε στη Λευκωσία με το ποδήλατο, του φώναζαν να κατέβει για να τον κεράσουν. Τότε ο ΑΠΟΕΛ διέθετε πανίσχυρη ομάδα, είχε μόλις επιστρέψει από φιλικά στο Ισραήλ και προπονητής ήταν ο μετέπειτα διάσημος Μπέλα Γκούτμαν, που έκατσε λίγους μήνες στην Κύπρο διαδεχόμενος τον Κιούνσλερ. Η Ομόνοια απέδειξε πως ήταν αξιόμαχο σύνολο, ενώ στον πρώτο επίσημο αγώνα στις 12 Δεκεμβρίου 1953, το αποτέλεσμα ήταν 0-0.
ΓΣΠ
23/10/1953
Γκολ: 11’ Σιαντρής, 40’ Ππόλος
ΑΠΟΕΛ: Αντρίκκος, Αναστασιάδης, Ταλιάνος, Στυλιανόπουλος, Λαζαρίδης, Λοΐζος, Σιαντρής, Κκερεμένος, Νικούδι, Γρηγοριάδης, Ππόλος
Ομόνοια: Πέπης, Τάκης, Ψύλλος, Λιονταρής, Τσιαλής, Γιωρκάτζιης, Σωτήρης, Γιάννος, Στέφος, Κώτσιος, Λυμπουρής
TIMELINE
Τα γεγονότα μιας ταραγμένης περιόδου
1947 – Το καλοκαίρι, Ανόρθωση, ΕΠΑ και Πεζοπορικός αποχωρούν από την ΚΟΠ λόγω διαφωνιών, ιδρύοντας την ομοσπονδία ΠΑΟΚ με έδρα τη Λάρνακα. Σ’ αυτή συμμετείχαν άλλα πέντε σωματεία, τέσσερα τουρκοκυπριακά και ο ΑΜΟΛ Λεμεσού. Η Ομοσπονδία δημιουργήθηκε 14 Σεπτεμβρίου 1947. Το φθινόπωρο του 1948 διαλύθηκε και εντάχθηκαν στη ΚΟΠ.
7 Μαρτίου 1948 – Ιδρύεται η Νέα Σαλαμίνα
10 Απριλίου 1948 – Ιδρύεται η Αλκή.
23 Μαΐου 1948 – Ο ΑΠΟΕΛ στέλνει τηλεγράφημα στον ΣΕΓΑΣ όπου γίνεται αναφορά σε «εθνοκτόνο ανταρσία». Ποδοσφαιριστές αποχωρούν.
4 Ιουνίου 1948 – Ιδρύεται η Ομόνοια.
5 Δεκεμβρίου 1948 – Ιδρύεται η ΚΕΠΟ.
1949 – Η τουρκοκυπριακή Τσετίν Καγιά πετυχαίνει ένταξη στην ΚΟΠ μετά από δύο αιτήσεις που απορρίφθηκαν. Προήλθε από την ενοποίηση του Τουρκικού Αθλητικού Συλλόγου Λευκωσίας και της Τουρκικής Λέσχης, η οποία υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΚΟΠ.
* ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κυπριακό Ποδόσφαιρο 1900 – 1960, Γιώργου Μελετίου
- Ένας Αιώνας Κυπριακό Ποδόσφαιρο, Μιχ. Γαβριηλίδη – Στ. Παπαμωυσέως
- Πενήντα Χρόνια Ομόνοια, 1948 – 1998
- ΑΠΟΕΛ 1926-1976, Πενήντα Χρόνια Από Την Ίδρυσή Του
- «1926», Το Επίσημο Περιοδικό του ΑΠΟΕΛ (Τεύχος 7)
ΓΣΠ
23/10/1953
Γκολ: 11’ Σιαντρής, 40’ Ππόλος
ΑΠΟΕΛ: Αντρίκκος, Αναστασιάδης, Ταλιάνος, Στυλιανόπουλος, Λαζαρίδης, Λοΐζος, Σιαντρής, Κκερεμένος, Νικούδι, Γρηγοριάδης, Ππόλος
Ομόνοια: Πέπης, Τάκης, Ψύλλος, Λιονταρής, Τσιαλής, Γιωρκάτζιης, Σωτήρης, Γιάννος, Στέφος, Κώτσιος, Λυμπουρής
TIMELINE
Τα γεγονότα μιας ταραγμένης περιόδου
1947 – Το καλοκαίρι, Ανόρθωση, ΕΠΑ και Πεζοπορικός αποχωρούν από την ΚΟΠ λόγω διαφωνιών, ιδρύοντας την ομοσπονδία ΠΑΟΚ με έδρα τη Λάρνακα. Σ’ αυτή συμμετείχαν άλλα πέντε σωματεία, τέσσερα τουρκοκυπριακά και ο ΑΜΟΛ Λεμεσού. Η Ομοσπονδία δημιουργήθηκε 14 Σεπτεμβρίου 1947. Το φθινόπωρο του 1948 διαλύθηκε και εντάχθηκαν στη ΚΟΠ.
7 Μαρτίου 1948 – Ιδρύεται η Νέα Σαλαμίνα
10 Απριλίου 1948 – Ιδρύεται η Αλκή.
23 Μαΐου 1948 – Ο ΑΠΟΕΛ στέλνει τηλεγράφημα στον ΣΕΓΑΣ όπου γίνεται αναφορά σε «εθνοκτόνο ανταρσία». Ποδοσφαιριστές αποχωρούν.
4 Ιουνίου 1948 – Ιδρύεται η Ομόνοια.
5 Δεκεμβρίου 1948 – Ιδρύεται η ΚΕΠΟ.
1949 – Η τουρκοκυπριακή Τσετίν Καγιά πετυχαίνει ένταξη στην ΚΟΠ μετά από δύο αιτήσεις που απορρίφθηκαν. Προήλθε από την ενοποίηση του Τουρκικού Αθλητικού Συλλόγου Λευκωσίας και της Τουρκικής Λέσχης, η οποία υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ΚΟΠ.
* ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κυπριακό Ποδόσφαιρο 1900 – 1960, Γιώργου Μελετίου
- Ένας Αιώνας Κυπριακό Ποδόσφαιρο, Μιχ. Γαβριηλίδη – Στ. Παπαμωυσέως
- Πενήντα Χρόνια Ομόνοια, 1948 – 1998
- ΑΠΟΕΛ 1926-1976, Πενήντα Χρόνια Από Την Ίδρυσή Του
- «1926», Το Επίσημο Περιοδικό του ΑΠΟΕΛ (Τεύχος 7)
mikaelo.papadakis@imhbusiness.com
