Η φλεγόμενη κόλαση της Τηλλυρίας-54 χρόνια από τους βομβαρδισμούς (pics-video)

Η Τουρκία υλοποιώντας τους σχεδιασμούς της, υποκίνησε την τουρκοκυπριακή ανταρσία που ξεκίνησε το 1963 με τους Τουρκοκύπριους να δημιουργούν θύλακες σε διάφορες περιοχές της Κύπρου.

Τα όσα τραγικά εκτυλίχθηκαν στην ακριτική περιοχή τον μαύρο Αύγουστο του 1964 διηγείται στον REPORTER ο Ανδρέας Νικολαΐδης , συνταξιούχος εκπαιδευτικός που ως μέλος της Εθελοντικής Εθνοφρουράς υπερασπίστηκε και πολέμησε στην περιοχή της Τηλλυρίας την έκρυθμη περίοδο 1963-1964. Η μαρτυρία του κ. Νικολαΐδη στον REPORTER δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στις 8 Αυγούστου του 2017
 
Στρατηγική σημασία στους τουρκικούς σχεδιασμούς είχε χωρίς αμφιβολία ο θύλακας που δημιουργήθηκε στην περιοχή Τηλλυρίας, που είχε ως βάση του τα χωριά Κόκκινα και Μανσούρα, τα οποία είναι παραθαλάσσια και αποτέλεσαν το προγεφύρωμα της Τουρκίας στην Κύπρο αφού επέτρεπαν την δια θαλάσσης επαφή με τους Τ/κ.
 
Η Τηλλυρία έμελλε ακριβώς 10 χρόνια πριν την τουρκική εισβολή να πέσει θύμα βομβαρδισμών από την Τουρκική αεροπορία.
 
Οι θύλακες των Τ/κ διοικούνταν και ήταν υπό τον άμεσο έλεγχο Τούρκων αξιωματικών που έφτασαν μυστικά στην Κύπρο και εκπαίδευαν τους Τ/κ στον πόλεμο ενώ η Τουρκία είχε αναλάβει κατά 100% την τροφοδοσία των θυλάκων με τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Ο θύλακας των Κοκκίνων – Μανσούρας αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή πονοκέφαλο για τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τις ελληνοκυπριακές ομάδες ασφαλείας του νησιού. Εκτός από το γεγονός ότι ήταν το προγεφύρωμα της Τουρκίας στην Κύπρο, ήταν ορατός και ο κίνδυνος επέκτασής του ενώ ουκ ολίγες φορές Τ/κ στρατιώτες μέλη της ΤΜΤ, προκαλούσαν και δημιουργούσαν με κάθε ευκαιρία ένταση.

Η νεοσύστατη τότε Εθνική Φρουρά έχοντας στις τάξεις της κυρίως εθελοντές, επιχείρησε κατά της περιοχής και οι πρώτες επιτυχίες της τόσο με τους Εθελοντές Εθνοφρουρούς όσο και με τους καταδρομείς της 31 ΜΚ στο Λωρόβουνο, έδωσαν τη θέση τους στο απόλυτο χάος και την τραγωδία που κόστισε τη ζωή δεκάδων ανθρώπων.
 
Οι Τούρκοι για δύο μέρες από τις 4 το απόγευμα της 8ης Αυγούστου βομβάρδιζαν από αέρος με βόμβες ναπάλμ περιοχές του διαμερίσματος Τηλλυρίας, από τον Παχύαμμο μέχρι τον Κάτω Πύργο.
 
Ακολούθησε χάος, τόσο σε πολιτικό επίπεδο για τη διαχείριση της κρίσης, όσο και σε στρατιωτικό. Στη Λευκωσία το Υπουργικό Συμβούλιο συνεδρίασε στην παρουσία του Γεώργιου Γρίβα Διγενή ο οποίος ήταν Αρχηγός της ΑΣΔΑΚ και ήταν αρχιστράτηγος όλων των εν Κύπρο στρατιωτικών Δυνάμεων και του Αρχηγού της ΕΦ , Στρατηγού Καραγιάννη. Η διαφωνία των δύο εκείνο το βράδυ στο πουργικό, έφερε την παραίτηση του Γεωργίου Γρίβα.
 
Συγκεκριμένα ο Διγενής πρότεινε να συνεχιστούν το βράδυ οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, με τον Καραγιάννη να διαφωνεί. Τελικά ο Γεώργιος Γρίβας απεχώρησε και παραιτήθηκε με τον Καραγιάννη να αναλαμβάνει την Αρχιστρατηγία.
 
Λίγες ώρες αργότερα, τα ξημερώματα της 9ης Αυγούστου, στις 2 το πρωί ο Πολύκαρπος Γιωρκατζης τηλεφώνησε στον  Έλληνα Υπουργό Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά  για να τον βολιδοσκοπήσει κατά πόσον θα ήταν εφικτό να χρησιμοποιηθούν στις επιχειρήσεις της Τηλλυρίας που τελούσε υπό βομβαρδισμό δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ που βρίσκονταν στην Κύπρο, με την απάντηση να είναι αρνητική.
 
Την ίδια ώρα ο τουρκικός στόλος κατέπλεε με αντιτορπιλικά ανοιχτά της Μανσούρας ενώ τα τουρκικά αεροπλάνα απογειώνονταν και πάλι από την Τουρκία με προορισμό τον κυπριακό ουρανό.
 
Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν το πρωί της 9ης Αυγούστου με στόχους σε Παχύαμμο και Πύργο. Το μεσημέρι η ελληνική κυβέρνηση στην παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου συνεδρίασε έκτακτά και αργότερα ανακοινώθηκε από το ΓΕΕΘΑ η προπαρασκευή της επιχείρησης «ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ» το βράδυ της ίδιας ημέρας, με ελληνικά μαχητικά να υπερίπτανται στο FIR Λευκωσίας από τις 7 το απόγευμα ενώ οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ βρίσκονταν σε επιφυλακή και κατευθύνθηκαν προς τον Άγιο Γεώργιο.
 
Κι εκεί που όλα έδειχναν ότι η σύγκρουση ήταν θέμα ωρών όλες οι πλευρές έκαναν πίσω μετά από τη Συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καλούσε την Τουρκία και την Ελλάδα να τερματίσουν οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση.
 
Μετά την απόφαση του ΓΕΕΘΑ για σχεδιασμό επιχείρησης και παραίνεσης του Έλληνα ΥΠΑΜ ο Στρατηγός Γρίβας επέστρεψε στη θέση του όπου και πάλι διαφώνησε με τον Καραγιάννη.
 
Παρά την εκεχειρία που αποφασίστηκε, στις 8 το πρωί της 10ης Αυγούστου τουρκικά μαχητικά πέταξαν πάλη πάνω από την Κύπρο και πολυβόλησαν την Πόλη Χρυσοχούς.
 
Ο Έλληνας ΥΠΑΜ διαμήνυσε και πάλιν προς όλους τους εμπλεκόμενους στην Κύπρο μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Γρίβας, ο Καραγιάννης και ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης πως δεν θα επιτρεπόταν καμία στρατιωτική ενέργεια χωρίς την έγκριση του.
 
Η Κυπριακή Κυβέρνηση προσέφυγε εκ νέου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο με ένα consensus (ομόφωνη απόφαση) κάλεσε τις δύο Κοινότητες να συμμορφωθούν με το ψήφισμα της 9ης Αυγούστου το οποίο θα ήταν υπό την επίβλεψη του Διοικητή των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο.
 
Μετά από την απόφαση του Σ.Α του ΟΗΕ η κατάσταση εξομαλύνθηκε και επικράτησε ηρεμία.
 
Ημερολόγιο γεγονότων από τον Γιάννη Σπανό
 
Από τον Φεβρουάριο του 1964 οι Τούρκοι οργάνωσαν το έδαφος για την άμυνα των χωριών όπου διέμεναν Τουρκοκύπριοι και ταυτόχρονα έκαναν φυλάκια σ’ όλες τις βουνοκορφές και στα σημεία ελέγχου των προσβάσεων τα οποία και επάνδρωσαν με πάνοπλα τμήματα.
 
Τους πρώτους επτά μήνες σημειώθηκαν επεισόδια ανταλλαγής πυροβολισμών με τραυματισμούς και νεκρούς, όπως παρά το χωριό Σελέμανι την 1η Απριλίου με ένα Τούρκο νεκρό. Την 4η Απριλίου σε ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ Παχυάμμου-Κοκκίνων έπεσε ο Πανάρετος Στυλιανού. Σε αιφνίδια ελληνική επίθεση τη νύκτα της 4ης Απριλίου καταλήφθηκαν τα φυλάκια Μάλης. Οι Άγγλοι συμμετείχαν σε εχθρικές ενέργειες εναντίον των Ελλήνων. Την 4η Μαϊου είχαμε σύγκρουση στο Λωρόβουνο με ένα Τ/Κ νεκρό κι ένα τραυματία Έλληνα. Την 16η Ιουνίου έπεσε ο Παύλος Μαυρογένης. Στην Ακόνη σκοτώθηκε ένας Τούρκος κι άλλοι τραυματίστηκαν. 18 Ιουνίου σε επίθεση στο Μοσφίλι σκοτώθηκε ένας Τούρκος και τραυματίστηκαν ένας Έλληνας και μια μικρή, η Ελευθερία Ευαγόρου. Οι Έλληνες του χωριού έζησαν με αξιοθαύμαστη καρτερικότητα επί μήνες στον ασφυκτικό κλοιό του εχθρού.
 
Τον Ιούνιο έφθασαν ενισχύσεις υπό τον μετέπειτα αντιστράτηγο Γεώργιο Καρούσο που οργάνωσε την άμυνα του υψώματος Ματσάγκου που απέκοπτε την ανεμπόδιστη προσπέλαση Τούρκων προς Λευκωσία και Πάφο. Το ύψωμα απετέλεσε το προπύργιο του χωριού Πύργος. Την 1η Αυγούστου έφθασε στον Κ. Πύργο ο ταγματάρχης Ν. Δερτιλής με το Τάγμα 206 της Εθνικής Φρουράς που είχε συσταθεί.
 
Το απόγευμα της 5ης Αυγούστου άρχισαν εχθροπραξίες από τους Τούρκους με ένα νεκρό στη Μάλη. Την επομένη το 206 Τάγμα πολεμούσε όλη τη μέρα από Ακόνη προς Λωρόβουνο. Έπεσαν 4 εθνοφρουροί. Έφθασαν ενισχύσεις της Ε.Φ. Οι εθελοντές ενίσχυσαν την αντίσταση. Στην εξέλιξη των μαχών έπεσαν με ηρωισμό οι μαχητές Κώστας Αγαπίου, Σάββας Νεοφύτου και ο Σπύρος Δημοσθένους και την 7η Αυγούστου ο υπολοχαγός της 31ης Μ.Κ. Ν. Παπαγεωργίου.