Με το έτσι θέλω συνοδός παιδιού με αναπηρία κι ας μην έκανε καλά τη δουλειά της
07:56 - 09 Φεβρουαρίου 2019
Ο κόμπος έφθασε στο χτένι για γονείς παιδιού με αναπηρία, οι οποίοι παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν μαζί και με άλλους εμπλεκόμενους στο δημόσιο σχολείο όπου φοιτούσε, ώστε να απομακρύνουν τη σχολική συνοδό, η οποία είχε κριθεί ακατάλληλη καθότι δεν ανταποκρινόταν επαρκώς στα καθήκοντά της, εντούτοις την κρατούσαν εκεί στη θέση της.
Όπως επισημαίνει η Επίτροπος Διοικήσεως στην έκθεσή της, οι αναφορές και καταγγελίες εναντίον της «αφαιρέθηκαν από τον σχετικό φάκελο, όταν ανέκυψε ανάγκη τερματισμού των υπηρεσιών μιας βοηθού/συνοδού, προκειμένου, έτσι, αυτές να μην τύχουν αξιολόγησης, ως στοιχείο κρίσης της καταλληλόλητάς της να διατηρήσει τη θέση της».
Επομένως, προσθέτει η Επίτροπος, ενώ στο συγκεκριμένο σχολείο υπήρχε και συντηρείτο μια προβληματική κατάσταση που δεν συνέβαλλε στην «απρόσκοπτη, εκ μέρους των μαθητών ΑμεΑ, άσκηση τού δικαιώματός τους στην εκπαίδευση κατά τρόπο ισότιμο με τους λοιπούς μαθητές», κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να την τερματίσει.
Οι επισημάνσεις της Επιτρόπου
Η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επισημαίνει ότι οι υπηρεσίες σχολικού/ης συνοδού/βοηθού «συνιστούν μορφή εύλογης προσαρμογής και εξατομικευμένο μέτρο για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία, η χρησιμότητα του οποίου διαφέρει αναλόγως του μαθητή και των αναγκών του, αλλά και αναλόγως του σχολικού περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται».
Συνεπώς, ο ρόλος των σχολικών συνοδών είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ενταξιακή πορεία των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ μπορεί να ασκούν ακόμη και παιδαγωγικό ρόλο.
Η στήριξη πρέπει να είναι διαρκής, επαρκής και εξατομικευμένη, η δε παροχή εύλογων προσαρμογών πρέπει να βασίζεται στην αξιολόγηση των κοινωνικών εμποδίων στην εκπαίδευση.
Τυχόν μη παροχή εύλογων προσαρμογών συνιστά διάκριση λόγω αναπηρίας».
Ο νόμοι, η ευθύνη του κράτους και οι σχολικές εφορείες
Με βάση τους περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμους, «κάθε παιδί με ειδικές ανάγκες δικαιούται δωρεάν φοίτηση σε δημόσιο σχολείο, το δε Υπουργικό Συμβούλιο μεριμνά για την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού, επιστημονικού και άλλου, ενώ η ευθύνη εργοδότησης των σχολικών βοηθών και συνοδών ανατέθηκε, κατ’ αρχάς, στους συνδέσμους γονέων» και ακολούθως η ευθύνη ανατέθηκε στις σχολικές εφορείες.
Η στάση αυτή ισοδυναμούσε «με αποτυχία του Κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που του επιβάλλει η Σύμβαση» καθότι τα παιδιά με αναπηρία που φοιτούσαν στο συγκεκριμένο σχολείο τύγχαναν «άνισης μεταχείρισης λόγω αναπηρίας και, συνεπώς, απαγορευμένης διάκρισης».
Όπως επισημάνθηκε στην Τοποθέτηση, το κατεξοχήν πρόβλημα στην επιλογή των κατάλληλων προσώπων για εργοδότηση στις θέσεις σχολικών βοηθών και συνοδών, είναι η παντοδυναμία των Σχολικών Εφορειών, δηλαδή του εργοδότη, κατά τη διαδικασία επιλογής για σκοπούς εργοδότησης, αφού τα μέλη των Εφορειών έχουν την πλειοψηφία στις Επιτροπές Επιλογής.
Συνεπώς, αν αυτά συμφωνούν στην εργοδότηση/διατήρηση στη θέση προσώπου ακόμα και μη κατάλληλου, η λήψη τέτοιας απόφασης δεν μπορεί να αποτραπεί, ακόμα και αν όλα τα λοιπά μέλη της Επιτροπής, στην οποία μετέχει και εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, διαφωνούν.
Οι εισηγήσεις της Επιτρόπου για να έχουν ρόλο και οι γονείς
Η εισήγηση ήταν όπως, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Πολιτείας για παροχή ίσων ευκαιριών μάθησης σε όλα τα παιδιά, η εμπλεκόμενη Σχολική Εφορεία εξέταζε την κατάσταση στο σχολείο που αφορούσε η καταγγελία των παραπονούμενων σε σχέση με το θέμα των σχολικών βοηθών/συνοδών και να λάμβανε μέτρα.
Το δε Υπουργείο Παιδείας όφειλε να διεξαγάγει τη δική του έρευνα για να διαπιστώσει αν διασφαλίζονταν τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρία στο συγκεκριμένο σχολείο, αλλά και σε κάθε άλλο σχολείο και αν όχι, να προέβαινε στις ενδεδειγμένες υπό τις περιστάσεις ενέργειες.
Σε σχέση με το ευρύτερο θέμα των σχολικών συνοδών/βοηθών, έγινε εισήγηση για δρόμολόγηση από Υπουργείο Παιδείας, εκείνων των διαδικασιών «οι οποίες θα μπορούσαν να επιτρέψουν τη διαφοροποίηση της συγκρότησης των Επιτροπών Επιλογής των σχολικών βοηθών/συνοδών, λαμβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες σε κράτη που αξιολόγησε, για ουσιαστική συμμετοχή στις Επιτροπές αυτές των γονέων, καθώς και για συνεκτίμηση από τις Επιτροπές των απόψεων/επιθυμιών και προτιμήσεων των ίδιων των παιδιών.
Η σοβαρότητα του ρόλου που διαδραματίζουν στη διαδικασία της μάθησης των παιδιών ΑμεΑ, σε συνδυασμό με τις υποχρεώσεις της Πολιτείας προς τα παιδιά αυτά, δεν επιτρέπουν η διαδικασία πρόσληψης των πρώτων και η εργοδότησή τους να είναι, ουσιαστικά, υπόθεση των Σχολικών Εφορειών».
Περαιτέρω εισήγηση αφορούσε στον προβληματισμό του Υπουργείου «σε σχέση με τα προσόντα και κριτήρια επιλογής των σχολικών βοηθών/συνοδών ούτως ώστε να διασφαλίζεται εξαρχής η καταλληλότητά τους και η εναρμόνιση της άσκησης των καθηκόντων τους» με τις διατάξεις της Σύμβασης.
Προς την κατεύθυνση αυτή «θα πρέπει να τροποποιηθούν τα σχέδια υπηρεσίας, αλλά και να καθιερωθεί σε πρώτη τουλάχιστον φάση, η συστηματική και υποχρεωτική εκπαίδευση/επιμόρφωση των σχολικών συνοδών/βοηθών στα θέματα αναπηρίας δυνάμει της Σύμβασης».
Όπως επισημαίνει η Επίτροπος Διοικήσεως στην έκθεσή της, οι αναφορές και καταγγελίες εναντίον της «αφαιρέθηκαν από τον σχετικό φάκελο, όταν ανέκυψε ανάγκη τερματισμού των υπηρεσιών μιας βοηθού/συνοδού, προκειμένου, έτσι, αυτές να μην τύχουν αξιολόγησης, ως στοιχείο κρίσης της καταλληλόλητάς της να διατηρήσει τη θέση της».
Επομένως, προσθέτει η Επίτροπος, ενώ στο συγκεκριμένο σχολείο υπήρχε και συντηρείτο μια προβληματική κατάσταση που δεν συνέβαλλε στην «απρόσκοπτη, εκ μέρους των μαθητών ΑμεΑ, άσκηση τού δικαιώματός τους στην εκπαίδευση κατά τρόπο ισότιμο με τους λοιπούς μαθητές», κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να την τερματίσει.
Οι επισημάνσεις της Επιτρόπου
Η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επισημαίνει ότι οι υπηρεσίες σχολικού/ης συνοδού/βοηθού «συνιστούν μορφή εύλογης προσαρμογής και εξατομικευμένο μέτρο για τη διευκόλυνση της εκπαίδευσης των μαθητών με αναπηρία, η χρησιμότητα του οποίου διαφέρει αναλόγως του μαθητή και των αναγκών του, αλλά και αναλόγως του σχολικού περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται».
Συνεπώς, ο ρόλος των σχολικών συνοδών είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ενταξιακή πορεία των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ μπορεί να ασκούν ακόμη και παιδαγωγικό ρόλο.
Η στήριξη πρέπει να είναι διαρκής, επαρκής και εξατομικευμένη, η δε παροχή εύλογων προσαρμογών πρέπει να βασίζεται στην αξιολόγηση των κοινωνικών εμποδίων στην εκπαίδευση.
Τυχόν μη παροχή εύλογων προσαρμογών συνιστά διάκριση λόγω αναπηρίας».
Ο νόμοι, η ευθύνη του κράτους και οι σχολικές εφορείες
Με βάση τους περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμους, «κάθε παιδί με ειδικές ανάγκες δικαιούται δωρεάν φοίτηση σε δημόσιο σχολείο, το δε Υπουργικό Συμβούλιο μεριμνά για την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού, επιστημονικού και άλλου, ενώ η ευθύνη εργοδότησης των σχολικών βοηθών και συνοδών ανατέθηκε, κατ’ αρχάς, στους συνδέσμους γονέων» και ακολούθως η ευθύνη ανατέθηκε στις σχολικές εφορείες.
Η στάση αυτή ισοδυναμούσε «με αποτυχία του Κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που του επιβάλλει η Σύμβαση» καθότι τα παιδιά με αναπηρία που φοιτούσαν στο συγκεκριμένο σχολείο τύγχαναν «άνισης μεταχείρισης λόγω αναπηρίας και, συνεπώς, απαγορευμένης διάκρισης».
Όπως επισημάνθηκε στην Τοποθέτηση, το κατεξοχήν πρόβλημα στην επιλογή των κατάλληλων προσώπων για εργοδότηση στις θέσεις σχολικών βοηθών και συνοδών, είναι η παντοδυναμία των Σχολικών Εφορειών, δηλαδή του εργοδότη, κατά τη διαδικασία επιλογής για σκοπούς εργοδότησης, αφού τα μέλη των Εφορειών έχουν την πλειοψηφία στις Επιτροπές Επιλογής.
Συνεπώς, αν αυτά συμφωνούν στην εργοδότηση/διατήρηση στη θέση προσώπου ακόμα και μη κατάλληλου, η λήψη τέτοιας απόφασης δεν μπορεί να αποτραπεί, ακόμα και αν όλα τα λοιπά μέλη της Επιτροπής, στην οποία μετέχει και εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, διαφωνούν.
Οι εισηγήσεις της Επιτρόπου για να έχουν ρόλο και οι γονείς
Η εισήγηση ήταν όπως, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Πολιτείας για παροχή ίσων ευκαιριών μάθησης σε όλα τα παιδιά, η εμπλεκόμενη Σχολική Εφορεία εξέταζε την κατάσταση στο σχολείο που αφορούσε η καταγγελία των παραπονούμενων σε σχέση με το θέμα των σχολικών βοηθών/συνοδών και να λάμβανε μέτρα.
Το δε Υπουργείο Παιδείας όφειλε να διεξαγάγει τη δική του έρευνα για να διαπιστώσει αν διασφαλίζονταν τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρία στο συγκεκριμένο σχολείο, αλλά και σε κάθε άλλο σχολείο και αν όχι, να προέβαινε στις ενδεδειγμένες υπό τις περιστάσεις ενέργειες.
Σε σχέση με το ευρύτερο θέμα των σχολικών συνοδών/βοηθών, έγινε εισήγηση για δρόμολόγηση από Υπουργείο Παιδείας, εκείνων των διαδικασιών «οι οποίες θα μπορούσαν να επιτρέψουν τη διαφοροποίηση της συγκρότησης των Επιτροπών Επιλογής των σχολικών βοηθών/συνοδών, λαμβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες σε κράτη που αξιολόγησε, για ουσιαστική συμμετοχή στις Επιτροπές αυτές των γονέων, καθώς και για συνεκτίμηση από τις Επιτροπές των απόψεων/επιθυμιών και προτιμήσεων των ίδιων των παιδιών.
Η σοβαρότητα του ρόλου που διαδραματίζουν στη διαδικασία της μάθησης των παιδιών ΑμεΑ, σε συνδυασμό με τις υποχρεώσεις της Πολιτείας προς τα παιδιά αυτά, δεν επιτρέπουν η διαδικασία πρόσληψης των πρώτων και η εργοδότησή τους να είναι, ουσιαστικά, υπόθεση των Σχολικών Εφορειών».
Περαιτέρω εισήγηση αφορούσε στον προβληματισμό του Υπουργείου «σε σχέση με τα προσόντα και κριτήρια επιλογής των σχολικών βοηθών/συνοδών ούτως ώστε να διασφαλίζεται εξαρχής η καταλληλότητά τους και η εναρμόνιση της άσκησης των καθηκόντων τους» με τις διατάξεις της Σύμβασης.
Προς την κατεύθυνση αυτή «θα πρέπει να τροποποιηθούν τα σχέδια υπηρεσίας, αλλά και να καθιερωθεί σε πρώτη τουλάχιστον φάση, η συστηματική και υποχρεωτική εκπαίδευση/επιμόρφωση των σχολικών συνοδών/βοηθών στα θέματα αναπηρίας δυνάμει της Σύμβασης».
