Έρνστ Χάπελ: Η ιδιοφυΐα

Αν δεν ήταν αρειμάνιος καπνιστής, χθες θα γιόρταζε τα 90άχρονα του -μάλλον σε κάποιον ποδοσφαιρικό πάγκο με (ακόμη) μια τριανταριά από τα αγαπημένα του βελγικά τσιγάρα. Μόνον αυτό άλλωστε θα ταίριαζε στον πιθανότατα πιο πρωτοποριακό και σίγουρα πιο αντισυμβατικό προπονητή στην ιστορία του ποδοσφαίρου, το οποίο επηρέασε και διαμόρφωσε όσο ελάχιστοι πριν και μετά από αυτόν.

Ό,τι σήμερα θεωρείται η επιτομή της σύγχρονης τακτικής (αμυντική γραμμή ανεβασμένη στη μεσαία γραμμή, επιθετική άμυνα, ανηλεές κυνηγητό του αντιπάλου στη δική του περιοχή, καθολική συμμετοχή στην κίνηση προς τα μπρος ή προς τα πίσω για εξάλειψη διαθέσιμων για τον αντίπαλο χώρων), είναι κληρονομιά του Ερνστ Φραντς Χέρμαν Χάπελ, ο οποίος τελειοποίησε την -καθιερωμένη από τον Μπράνκο Ζέμπετς- άμυνα ζώνης μπολιάζοντάς την με τη διαρκή πίεση και το τεχνητό οφσάιντ.

 
Εγγύηση επιτυχίας
Η τακτική ιδιοφυΐα, η βαθύτατη γνώση του αντικειμένου και η απαράμιλλη προσωπική αύρα χαρακτήριζαν τον άκρως επιτυχημένο Βιεννέζο. Προπονητές με περισσότερους από τους 18 τίτλους του υπάρχουν -και θα υπάρξουν. Πόσοι όμως τους πήραν ή θα τους πάρουν (όχι με ζάπλουτους συλλόγους κορυφής, αλλά) με ομάδες που ανέλαβαν εν μέσω ποδοσφαιρικής παρακμής, ανυπαρξίας ή ασημαντότητας, όπως ο Χάπελ;
Ο Χάπελ μετέτρεψε την υποψήφια για υποβιβασμό Ντεν Χάαχ (1962-69) σε δύναμη του ολλανδικού ποδοσφαίρου και κυπελλούχο. Οδήγησε τη Φέγενοορντ (1969-73) στο Κύπελλο Πρωταθλητριών και στο Διηπειρωτικό (1970). Τη Σεβίλλη (1973/74) από τη β’ κατηγορία στην ευρωπαϊκή έξοδο. Τη μέχρι τότε ασήμαντη εντός συνόρων Μπριζ (1974-78) σε τέσσερα πρωταθλήματα και δύο τελικούς ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Την εθνική Ολλανδίας μια ανάσα από την κατάκτηση του Μουντιάλ το 1978. Το Αμβούργο (1981-87) στην κορυφή της Γερμανίας (1982, 1983) και της Ευρώπης (1983). Ακόμη και με τη Σβαρόβσκι Τιρόλ (1987-91) αναδείχθηκε δις πρωταθλητής.

Ρεσιτάλ κόντρα στη Ρεάλ
Στην 17ετή ποδοσφαιρική καριέρα του στη Ραπίντ (έξι πρωταθλήματα) και Ρασίνγκ Κλουμπ (μόνο για μια σεζόν) ο Βιεννέζος υπήρξε μια ιδιοφυΐα προικισμένη, αλλά τεμπέλικη (ως αντιστάθμισμα της απροθυμίας του για τρέξιμο είχε ένα σφύριγμα, με το οποίο όλη η άμυνα ανέβαινε δύο βήματα). Ένας τόσο τεχνίτης στόπερ, που μπορούσε να κρίνει παιχνίδια μόνος του, να κάνει κοντρόλ με τα οπίσθια, να εκτελέσει πέναλτι με τακουνάκι, ακόμη και να πετύχει ηθελημένα αυτογκόλ (σε φιλικό της εθνικής Αυστρίας, επειδή με το σκορ στο 14-0 είχε αρχίσει να βαριέται)!

Στις 11 Νοεμβρίου 1956 έφτασε μια ανάσα από το να αποκλείσει μόνος του τη Ρεάλ Μαδρίτης από το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Στον επαναληπτικό της ήττας με 4-2 στην Ισπανία ο Χάπελ πέτυχε (με δύο φάουλ κι ένα πέναλτι) όλα τα γκολ της Ραπίντ στο 3-1 της Βιέννης, ενώ είχε και δοκάρι. Αν υπήρχε τότε ο κανονισμός των εκτός έδρας τερμάτων, οι «μερένγκες» ουδέποτε θα είχαν φτάσει στο σερί-ρεκόρ των πέντε συναπτών κατακτήσεων. Και αν τα 28 χρόνια δεν ήταν το ηλικιακό όριό τους για την απόκτηση παικτών, ο 31χρονος τότε Χάπελ μάλλον θα είχε φορέσει τη φανέλα τους…
 
Το τρικ της αυθεντίας
Κορυφαίο δείγμα των μεγάλων αντιθέσεων, που συνέθεταν την προσωπικότητά του, είναι ότι ως προπονητής απαιτούσε όσα δεν είχε ως παίκτης: πειθαρχία, σεβασμό, συνέπεια, άριστη φυσική κατάσταση. Σχεδόν σε όλες τις ομάδες εφάρμοζε στην πρώτη προπόνηση το ίδιο τρικ: έστηνε στη συμβολή των δοκών (σ.σ. τότε είχαν ακόμη τέσσερις γωνίες) ένα τενεκεδάκι μπύρας, με σουτ εκτός περιοχής το έριχνε με την πρώτη κάτω και καλούσε τους παίκτες του να τον μιμηθούν. Ουδόλως συμπτωματικά ουδείς ποδοσφαιριστής του αμφισβήτησε την αυθεντία του…
Ο Χάπελ ξεχώριζε επίσης για την εξαιρετική και ταχύτατη ανάγνωση του παιχνιδιού, την ετοιμότητα αντίδρασης στις νέες καταστάσεις με αλλαγή τακτικής. Οι σημειώσεις του από την κατασκοπία του αντιπάλου εξαντλούνταν σε λίγες λέξεις πάνω στο τσιγαρόχαρτό του. Οι προπονήσεις του ήταν μικρής διάρκειας, αλλά υψηλής έντασης -και πάντα με μπάλα. Στις οδηγίες προς τους παίκτες του έλεγε τα απολύτως απαραίτητα και χρησιμοποιούσε ένα μείγμα βιεννέζικων, ολλανδικών, φλαμανδικών και (σπαστών) αγγλικών. Κατά τον Φέλιξ Μάγκατ, ήταν επιτηδευμένη συμπεριφορά, προκειμένου οι παίκτες του να είναι διαρκώς απόλυτα συγκεντρωμένοι.

Ουδείς τους τον αγάπησε, άπαντες όμως ήταν διατεθειμένοι να πέσουν για χάρη του στη φωτιά, ακριβώς επειδή διαισθάνονταν πως μαζί του μπορούσαν να υλοποιήσουν τους στόχους τους. Ο Χάπελ ήταν σκληρός μαζί τους, αλλά και με τον εαυτό του. Ως ομοσπονδιακός τεχνικός της Αυστρίας -και με επίγνωση πως ο καρκίνος του πνεύμονα δεν του έχει αφήσει πολύ χρόνο ζωής- μετέθεσε θεραπείες για αργότερα και υπέστη πνευμονικό έμφραγμα. Στο 5-2 επί του Ισραήλ δεν μπορούσε καλά-καλά να σταθεί στα πόδια του, σχεδόν δύο εβδομάδες αργότερα (14.11.1992) «έσβησε» στην πανεπιστημιακή κλινική του Ίνσμπρουκ.

Μια ζωή αφιερωμένη στο ποδόσφαιρο μέχρι θανάτου. Και ίσως οι πιο ταιριαστοί τίτλοι τέλους να ήταν η επιγραφή στο στεφάνι που κατέθεσαν στο μνήμα του οι φίλοι του: «Ας μη θρηνούμε που πέθανε -ας χαιρόμαστε που έζησε»…

Ο άνθρωπος Ερνστ Χάπελ
Στον Βιεννέζο συνυπήρχαν δύο φύσεις: όσο παθιασμένος και ολοκληρωτικά αφοσιωμένος ήταν στο ποδόσφαιρο ως παίκτης και προπονητής, τόσο μποέμ (με ροπή στο αλκοόλ, τις γυναίκες και τα τυχερά παιχνίδια) ήταν ως άνθρωπος.
Οι φήμες για δωροδοκία του πριν τον ημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Αυστρίας με τη Γερμανία γέννησαν την απέχθεια και την αποστροφή του προς τα Μ.Μ.Ε. Αποσύρθηκε προσωρινά από την εθνική και εγκατέλειψε (για ένα χρόνο) τη Ραπίντ Βιέννης αποδεχόμενος πρόταση της γαλλικής Ρασίνγκ Κλουμπ. Στο Παρίσι καλλιέργησε μικρό μουστάκι και απόλαυσε τη νυχτερινή ζωή στην πόλη του Φωτός. Τριγυρνούσε σε καλλιτεχνικούς κύκλους, οι φυλλάδες της εποχές έγραψαν πως ερωτοτροπούσε ασύστολα και πως ακόμη και η Τζίνα Λολομπριτζίντα είχε πέσει θύμα της γοητείας του. Ενέδωσε σ’ ένα εντελώς προσωπικό τρόπο ζωής, τον οποίο -σε πιο περιορισμένο βαθμό- διατήρησε ως το θάνατό του.

Για τον Χάπελ η ζωή ολόκληρη ήταν ένα παιχνίδι. Την ημέρα κυλούσε η δερμάτινη μπάλα, τη νύχτα η αντίστοιχη στη ρουλέτα. Ο Βιεννέζος αγαπούσε τη νύχτα. Έκανε παρέα με άτομα του υποκόσμου -όχι γιατί είχε νταραβέρια μαζί τους, αλλά γιατί τον συνάρπαζε το περιβάλλον. Ωστόσο όσο μεγάλη ήταν η έλξη του για τα τυχερά παιχνίδια, αλλά τόσο πειθαρχημένα υπολόγιζε το ρίσκο: «Μπορώ πάντα να σταματήσω, είτε χάνω είτε κερδίζω. Ουδέποτε θα χάσω τα υπάρχοντά μου».
 
Ο Ερνστ Χάπελ μέσα από τις ατάκες του
«Μέρα χωρίς ποδόσφαιρο είναι χαμένη μέρα»
«Ο φόβος για μένα δεν υπάρχει σε κανένα λεξικό»
«Αν θα κερδίσω, εξαρτάται από μένα. Αν κάνω λάθος, εξοργίζομαι»
«Όποιος θέλει να μιλά, ας διαφημίζει ηλεκτρικές σκούπες. Εγώ χρειάζομαι ποδοσφαιριστές»
«Εν πρώτοις πρέπει να έχεις καλή ομάδα. Ένας γάιδαρος δεν μπορεί ποτέ να γίνει άλογο κούρσας»
«Όποιος γουστάρει χάδια, να πάει στη μαμά του»
«Αν επιτρέψω τα ατομικά μαρκαρίσματα, τότε δεν έχω στο γήπεδο 11 παίκτες, αλλά 11 γαϊδούρια»

«Ο Φρανκ Νόιμπαρτ είναι υπερβολικά ψηλός και αργός. Μέχρι να φτάσει η ιδέα από το κεφάλι στο πόδι του, έχει τελειώσει το παιχνίδι»
«Δεν θέλω να εξαρτώμαι από κανέναν, θέλω να είμαι κύριος του εαυτού μου, είναι θεμελιώδης αρχή για μένα. Αν εξαρτώμαι, τότε δεν έχω πλέον ζωή»
«Δεν μεγάλωσα οικογενειακά, μόνο με τη γιαγιά μου. Δεν είναι ευχάριστο να μεγαλώνεις χωρίς την πατρική και μητρική αγάπη»
«Στο ποδόσφαιρο οι σπεσιαλίστες είναι περιορισμένης χρήσης. Αυτό με ανησυχεί. Οι ερασιτέχνες, από την άλλη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε. Αυτό με καθησυχάζει»
«Ο πρώτος καθηγητής μου στην προπονητική μου είχε πει: μη φοβάσαι, Ερνστ. Αν κοιτάξεις προσεκτικά, ορισμένα θηρία συρρικνώνονται σε ακίνδυνες αγελάδες».
«Για μένα είναι σημαντικό πώς διοικείται ένας σύλλογος. Όσοι λιγότεροι στο προεδρείο, τόσο καλύτερα. Αν είναι 18, δεν έχω ούτως ή άλλως κανένα ενδιαφέρον»
«Δεν θα ήθελα να είναι το ποδόσφαιρο το χόμπι μου, διότι τότε θα είχε ελάχιστο χρόνο για τη συλλογή γραμματοσήμων!»
«Ένας καλός μέσος έχει μάτια στην πλάτη, αυτό είναι όλο το μυστικό»
«Δεν είναι απαραίτητο να χτίζεις ένα τείχος γύρω από το ξενοδοχείο της ομάδας. Αλλά καλό είναι να έχεις πάντα μερικά τούβλα».
«Έξι χρόνια στο Αμβούργο είναι αρκετά! Δεν θέλω τα εγγόνια μου να μιλούν πάντα για τον παππού από το Αμβούργο...»

«Η προπονητική απαιτεί φυσικό χάρισμα. Επιστημονικά δεν μπορείς να τη μάθεις»
«Ζήσαμε τόσα πολλά, που πρέπει να σταματήσω. Με τις υπερβολικά πολλές νίκες χαλαρώνει η πειθαρχία, παραγινόμαστε φίλοι. Υποφέρεις και κλαις με τον άλλο, γελάς και νικάς με τον άλλο. Και αυτό δεν πρέπει να διαρκεί υπερβολικά πολλά»
«Έχουμε υπερβολικά πολλούς φοβισμένους προπονητές και συλλόγους πάντα δέκα παίκτες με την πλάτη στον τοίχο. Έτσι φεύγει ο κόσμος από τα γήπεδα!»
«Μετά την προπόνηση δεν έχω επαφή με τον έξω κόσμο. Μ’ αρέσει να κάθομαι σπίτι μου»
«Βρισκόμαστε στον κόσμο για να κάνουμε λάθη. Όταν κάποιος αναλαμβάνει ευθύνη, προκύπτουν και λάθη»
«Όσο περισσότερα απαγορεύεις, τόσο το χειρότερο»
«Ο καθένας δικαιούται να καπνίζει. Αλλά δεν θέλω να δω κανέναν να καπνίζει!»
«Είμαι τρελός και παλαβός με την τηλεόραση. Κάθομαι και βλέπω, είτε παίζει ανοησίες είτε όχι. Είτε κρατά λίγα λεπτά είτε ως τις τέσσερις τα χαράματα. Όσο παίζει το πρόγραμμα, τόσο βλέπω»
«Όσο λιγότερη εκτίμηση είχα για έναν προπονητή, τόσο πιο δυσάρεστος γινόμουν»
«Έναν παίκτη, όπως ήμουν εγώ, δεν τον εύχομαι σε κανέναν προπονητή…»
«Ένας παίκτης πρέπει να κάνει προπόνηση με την μπάλα, όχι μόνο να τρέχει, να τρέχει, να τρέχει. Ακόμη κι εγώ μπορώ να τρέχω μαζί με την μπάλα»

«Πιστεύω ότι η εποχή του κλασικού επιθετικού περιοχής έχει παρέλθει. Ακόμη κι αυτός πρέπει να έχει μια συγκεκριμένη τελειότητα: είτε στον αέρα, όπως ο Χρούμπες, είτε στο έδαφος, όπως ο Μίλερ. Δεν βλέπω τίποτε από τον συγκεκριμένο τύπο επιθετικού».
«Κάθε πιτσιρικάς που του αρέσει το ποδόσφαιρο έχει ένα είδωλο»
«Το ποδόσφαιρο είναι παιχνίδι μπάλας, αυτό λησμονούν πολλοί προπονητές. Δεν είναι ούτε δέκαθλο ούτε άρση βαρών. Το ποδόσφαιρο ζει μέσα από τους καλλιτέχνες του, τα πρότυπα»
«Δεν έχει γεννηθεί ακόμη ο προπονητής που θα δώσει στους παίκτες του το ποδοσφαιρικό ένστικτο και την κατανόηση του παιχνιδιού»
«Ένας παίκτης δεν μπορεί να κάνει σεξ την προηγουμένη του αγώνα. Αλλά τη Δευτέρα, ελεύθερα. Την Τρίτη, μια χαρά. Την Τετάρτη… Αν όμως κάνει σεξ την Παρασκευή, τότε είναι παντελώς ηλίθιος»
«Μπορώ να απολαύσω παίκτες μόνο ενός συγκεκριμένου τύπου: αυτούς που παίζουν με αυτοσχεδιασμό και φαντασία, που εκπλήσσουν τον αντίπαλο, που προχωρούν σε απρόσμενες κινήσεις»
«Δεν πρόκειται ποτέ να είμαι αρνητικός μετά από ένα παιχνίδι, ακόμη κι αν έχουμε χάσει 5-1. Από πλευράς ψυχολογίας είναι το χειρότερο που θα μπορούσα να κάνω»
«Θέλω πάντα να κερδίζω τα πάντα. Και αν δεν μπορώ να τα κερδίσω όλα, τότε θέλω όλα τα υπόλοιπα»
«Όσο έχω την υγεία μου, θα είμαι προπονητής. Και αν κάποτε δεν είμαι υγιής, θα εξακολουθώ να πηγαίνω στα παιχνίδια»
«Όσο πιο δύσκολη είναι η αποστολή, τόσο λιγότερο καπνίζω. Όσο πιο εύκολο είναι το έργο, αλλά τα πράγματα δεν κυλούν καλά μετά από 20 λεπτά -τότε αρχίζω να φουμάρω»
 
Γνωρίζατε ότι…
…ως υποχρεωτικά στρατολογημένος «νεαρός του Χίτλερ» μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία (1938) ο 13χρονος Χάπελ αρνήθηκε να υπακούσει στη διαταγή «Ένα τραγούδι!» και μόνον μετά από παρέμβαση της Ραπίντ Βιέννης του επετράπη να παίξει ξανά ποδόσφαιρο;
…απέκτησε το παρατσούκλι Ασίλ στις αρχές της δεκαετίας του 50, όταν σε μια περιοδεία της Ραπίντ στην Κωνσταντινούπολη οι παίκτες είδαν μια τουρκική ταινία, στην οποία ο φρουρός ενός χαρεμιού με το όνομα Ασίλ έμοιαζε εκπληκτικά με τον Χάπελ;
…σε κάθε επίσκεψή του στη Βιέννη έπαιρνε λουκάνικα με το κιλό και τα περνούσε λαθραία από τα σύνορα;
…όταν τερμάτισε την καριέρα του ανέλαβε να κάνει επαγγελματικές τις υποδομές της Ραπίντ, όμως ένεκα διαφωνιών με τους παράγοντες ξενιτεύτηκε;
…από τη Φέγενοορντ αποχώρησε στον κολοφώνα της δόξας του με το επιχείρημα: «Με τις υπερβολικά πολλές νίκες η πειθαρχία εξασθενεί. Γινόμαστε φίλοι σε υπερβολικό βαθμό»;

…στο Αμβούργο ο μάνατζερ Γκίντερ Νέτσερ κρατούσε ψηλά τη διάθεση του προπονητή του κλείνοντας για την ομάδα ξενοδοχεία που ευρίσκονταν κοντά σε καζίνο;
…το αήττητο σερί 36 αγώνων με το Αμβούργο παραμένει αξεπέραστο στην Μπούντεσλιγκα;
 
Χαρακτηριστικές ιστορίες

• Μανιακός με την ακρίβεια και την πειθαρχία δεν είχε διστάσει ν’ αφήσει τον μάνατζερ της Φέγενοορντ να τρέχει σαν παλαβός πίσω από το πούλμαν, επειδή είχε προσέλθει ένα λεπτό αργότερα από την (ανακοινωθείσα από τον Χάπελ) ώρα αναχώρησης!
• Στη θητεία του στη Φέγενοορντ, η αστυνομία τον είχε συλλάβει να οδηγεί μεθυσμένος και υποχρεώθηκε να περάσει ορισμένες μέρες στο κρατητήριο. Οι συγκρατούμενοί του, ωστόσο, μαγεύτηκαν τόσο από την αύρα του, ώστε ανέλαβαν τις δουλειές του, προκειμένου εκείνος να αφοσιωθεί στην ανάγνωση εφημερίδων.
• Στην Μπριζ είχε πετάξει εκτός αποδυτηρίων τον δήμαρχο της πόλης επισημαίνοντάς του πως «εδώ υπάρχει μόνον ένας δήμαρχος, εγώ».
• Στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Μπουένος Άιρες ο Χάπελ είχε ψυλλιαστεί νωρίς ότι η επικράτηση της (διοργανώτριας) Αργεντινής ήταν διαταγή του δικτάτορα Χόρχε Βιδέλα. Λίγο πριν την έναρξη ο διαιτητής απαγόρευσε τη συμμετοχή στον «εγκέφαλο» της Ολλανδίας, Βίλι φαν Κέρκχοφ, διότι φορούσε δερμάτινο προστατευτικό στο σπασμένο χέρι του. Κάθε άλλος προπονητής θα είχε τρελαθεί. Ο Χάπελ αντέδρασε χαλαρά: «Εντάξει. Αν δεν επιτρέπεται να παίξει ο φαν ντε Κέρκχοφ, πρέπει να κάνει προθέρμανση ένας αναπληρωματικός και το παιχνίδι να ξεκινήσει με ημίωρη καθυστέρηση». Ο Αυστριακός γνώριζε πως ο δορυφόρος για τη μετάδοση σε όλο τον κόσμο ήταν προγραμματισμένος για μια έγκαιρη έναρξη και πως μια καθυστέρηση θα κόστιζε εκατομμύρια. Το αποτέλεσμα: το παιχνίδι ξεκίνησε κανονικά με τον φαν ντε Κέρκχοφ παρόντα.

• Εκνευρισμένος από την ήττα (στην παράταση) στον τελικό του Μουντιάλ και τη συμπεριφορά των διοργανωτών ο Χάπελ δεν έδωσε το παρών στη (υποχρεωτική) συνέντευξη Τύπου επικαλούμενος νευρικό κλονισμό. Στις σχετικές ερωτήσεις δημοσιογράφων αργότερα απάντησε χαρακτηριστικά: «Ευχαρίστως να δώσω στους διοργανωτές μια ενυπόγραφη γνωμάτευση των γιατρών μου…»
• Όταν λίγες μέρες αργότερα η βασίλισσα της Ολλανδίας υποδέχθηκε στα ανάκτορά της την εθνική Ολλανδίας, ο Χάπελ πήρε παράμερα τον εγγονό της Βίλεμ Αλεξάντερ και του ψιθύρισε: «Πότε θα έρθει η γιαγιά; Έχω ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο, πρέπει να πάω στο καζίνο».
• Λίγους μήνες μετά την ανάληψη καθηκόντων στο Αμβούργο ο Χάπελ επέτρεψε στον αρχηγό Χορστ Χρούμπες να του μιλά στον ενικό, όμως εκείνος αρνήθηκε με την ακόλουθη αιτιολογία: «Δεν γίνεται, έχω υπερβολικά μεγάλο σεβασμό στο πρόσωπό σας».
• Στον τελικό της Αθήνας οι παίκτες του Αμβούργου βγήκαν πρώτοι στο γήπεδο με φόρμα προπόνησης και αποδοκιμάστηκαν από μερικές χιλιάδες Ιταλών. Μετά ήρθαν οι παίκτες της Γιουβέντους με κομψά κοστούμια, γραβάτες, στιλάτοι. Ακόμη κι οι παίκτες του Αμβούργου τους κοιτούσαν, ώσπου παρενέβη ο Χάπελ και είπε: «Κοιτάξτε τις κοκέτες, πανηγυρίζουν ήδη…»
• Ο Χάπελ ήταν ένθερμος πατριώτης, ιδίως μακριά από την Αυστρία. Ο βοηθός του Ντίτμαρ Κονσταντίνι δεν τον είδε ποτέ περισσότερο εξοργισμένο απ’ ό,τι τον Ιούνιο του 1992, όταν και οι δύο ευρίσκονταν στη Σουηδία για κατασκοπία στο Euro και ο τότε τεχνικός της εθνικής Γερμανίας, Μπέρτι Φογκτε, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου μετά το 1-1 με τη Ρωσία: «Δεν παίζαμε σήμερα με τίποτε Τούρκους ή Αυστριακούς»!
• Στην 30ετή καριέρα του (1962-92) μόνον ο Φραντς Μπέκενμπαουερ (Αμβούργο) κατάφερε να τον μιμηθεί σημαδεύοντας το τενεκεδάκι στη συμβολή των δοκών. Ο Χάπελ δεν πτοήθηκε: έστησε ξανά το τενεκεδάκι και το έριξε ξανά με την πρώτη!
• Στο παιχνίδι της Αυστρίας με τη Γερμανία τέσσερις μέρες μετά το θάνατο του Χάπελ η «νατσιονάλμανσαφτ» αγωνίστηκε επίσης με μαύρα περιβραχιόνια, ενώ ο βοηθός ομοσπονδιακός τεχνικός της Αυστρίας, Ντίτμαρ Κονσταντίνι, άφησε στη θέση του Χάπελ στον πάγκο τη διάσημη τραγιάσκα του και ένα τριαντάφυλλο.