Ταξίδι στον χρόνο των ΑΜΚΕ

Του απεσταλμένου της ΕΑΚ στο Μαυροβούνιο, Ευτύχιου Γιαξή
Δύο μέρες μας χωρίζουν από την έναρξη των 18^ων Αγώνων Μικρών Κρατών Ευρώπης, που θα διεξαχθούν στο Μαυροβούνιο μεταξύ 27 Μαΐου και 1^η Ιουνίου. Οι διοργανωτές θα υποδεχθούν την Κύπρο και άλλες επτά χώρες (Ισλανδία, Λουξεμβούργο, Μονακό, Μάλτα, Σαν Μαρίνο, Ανδόρα, Λίχτενσταϊν) και σε δέκα αθλήματα θα λάβουν μέρος γύρω στους 930 αθλητές, αριθμός (ρεκόρ) που είναι περίπου τετραπλάσιος από τους 222 που συμμετείχαν το 1985 στο Σαν Μαρίνο. Εκεί, τέθηκε σε εφαρμογή μια ιδέα που έπεσε στο τραπέζι τέσσερα χρόνια νωρίτερα…
 

Αθήνα, Μπάντεν-Μπάντεν, Λος Άντζελες
Στη χώρα που «γέννησε» τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες και στην πόλη που διοργάνωσε τους πρώτους σύγχρονους το 1896, μπήκε το νερό στο αυλάκι και για τους ΑΜΚΕ. Η ιδέα για μια μεταξύ τους διοργάνωση γυρόφερνε στις σκέψεις των μικρών κρατών της ηπείρου μας από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, όμως επίσημα συζητήθηκε για πρώτη φορά στη γενική συνέλευση των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών το 1981, στην Αθήνα.

Αργότερα τον ίδιο χρόνο, στο πλαίσιο του Ολυμπιακού Κογκρέσου στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας, τα οκτώ κράτη (το Μαυροβούνιο ήταν τότε μέρος της Γιουγκοσλαβίας) ξεκίνησαν να θέτουν επί τάπητος τα σχέδιά τους. H τελική απόφαση πάρθηκε το 1984 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, με την πρωτοβουλία των… μικρών να υποστηρίζεται με θέρμη από τον τότε πρόεδρο της ΔΟΕ, Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ.

Τότε, αποφασίστηκε οι ΑΜΚΕ να διεξάγονται κάθε δύο χρόνια, με μέχρι 12 αθλήματα και σύμφωνα με τους κανονισμούς των διεθνών ομοσπονδιών και του Ολυμπιακού Χάρτη. Καταρτίστηκαν το καταστατικό και οι τεχνικοί κανονισμοί που ισχύουν μέχρι σήμερα, ενώ τέθηκαν και τα κριτήρια συμμετοχής, σύμφωνα με τα οποία δικαίωμα να αγωνίζονται στους ΑΜΚΕ έχουν ευρωπαϊκές χώρες με πληθυσμό μικρότερο του εκατομμυρίου, που έχουν αυτόνομη εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή, αναγνωρισμένη από τη ΔΟΕ. Εξ ου και δύο κράτη, τα Νησιά Φαρόε και το Γιβραλτάρ, που με βάση τον πληθυσμό τους θα μπορούσαν, δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής, καθώς δεν είναι αναγνωρισμένα από τη ΔΟΕ - οι αθλητές τους αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο αντίστοιχα. Σημειώνεται πως μόλις τον περασμένο Γενάρη, η Ευρωπαϊκή Ολυμπιακή Επιτροπή απέρριψε νέο αίτημα των Νήσων Φαρόε για αναγνώριση.
 

Αρχή με Σαν Μαρίνο, 1985
Οι πρώτοι ΑΜΚΕ διεξήχθησαν έναν χρόνο μετά την απόφαση που πάρθηκε στο Λος Άντζελες, το 1985 στο Σαν Μαρίνο, με τη συμμετοχή 222 αθλητών σε επτά αθλήματα: Στίβο, Κολύμβηση, Σκοποβολή, Καλαθόσφαιρα, Ποδηλασία, Τζούντο και Άρση Βαρών. Η Ισλανδία κατετάγη πρώτη με 21 χρυσά και η Κύπρος δεύτερη με 15, έχοντας τα 14 εξ αυτών στον Στίβο και το άλλο στην Καλαθόσφαιρα, ενώ την πρωτιά στα συνολικά μετάλλια την πήρε το Λουξεμβούργο με 52 (32 Κύπρος και Ισλανδία).
 

Κυριαρχία Ισλανδίας
Το 1987 στο Μονακό κέρδισαν και πάλι οι Ισλανδοί, ενώ η χώρα μας φιλοξένησε τους ΑΜΚΕ για πρώτη φορά το 1989, παίρνοντας και την πρώτη της πρωτιά (26 χρυσά, 79 μετάλλια συνολικά), στην πρώτη διοργάνωση στην οποία και οι οκτώ χώρες πήραν χρυσό. Αυτή ήταν, όμως, η μοναδική φορά στον πρώτο κύκλο των Αγώνων (1985-1999) που δεν πήρε τη νίκη η Ισλανδία, η οποία κυριαρχούσε, χάρη κυρίως στην Κολύμβηση, αλλά και το Τζούντο. Σε αυτές τις οκτώ διοργανώσεις, η Κύπρος είχε, πέραν της μίας πρωτιάς, τέσσερις δεύτερες θέσεις και τρεις τρίτες, ενώ ισχυρό ήταν και το Λουξεμβούργο, που μόνο το 1997 τερμάτισε εκτός τριάδας.
 

Κυπριακή… αντεπίθεση
Παρότι στη συνέχεια ακολούθησε διαφορετική σειρά, ο δεύτερος κύκλος ξεκίνησε επίσης από το Σαν Μαρίνο, το 2001, με την Ισλανδία να φτάνει στην έκτη σερί νίκη. Η χώρα μας στη συνέχεια πάτησε… γκάζι κι αφού το 2003 στη Μάλτα κέρδισε για δεύτερη φορά τους ΑΜΚΕ, έφτασε να μετρά πέντε συνεχόμενες νίκες, μέχρι το 2011. Ανάμεσα σε αυτές τις διοργανώσεις ήταν κι αυτή που φιλοξενήσαμε το 2009 και στην οποία κάναμε ρεκόρ χρυσών και συνολικών μεταλλίων με 59 και 139 αντίστοιχα. Πρόκειται για επιδόσεις που εξαιρετικά δύσκολα θα καταρριφθούν, από τη στιγμή που στην παρέα μπήκε ακόμη ένας δυνατός, για τα δεδομένα των ΑΜΚΕ, «παίκτης», το Μαυροβούνιο.
 

Καλώς το Λουξεμβούργο
Στις πρώτες 14 διοργανώσεις κατετάγη 13 φορές δεύτερο ή τρίτο, αλλά καμία πρώτο. Το Λουξεμβούργο, περί ου ο λόγος, κατάφερε εντούτοις να κερδίσει το 2013, στους 15^ους ΑΜΚΕ, που διοργάνωσε το ίδιο. Έγινε μάλιστα μόλις η δεύτερη χώρα (μετά την Κύπρο το 2009) που μάζεψε τριψήφιο αριθμό μεταλλίων (106). Αυτό έγινε για τρίτη (και τελευταία μέχρι τώρα) φορά το 2015 στην Ισλανδία, καθώς η οικοδέσποινα, με 115 μετάλλια και 38 χρυσά, πήρε την ένατη της νίκη και πρώτη μετά από 14 χρόνια. Στους τελευταίους ΑΜΚΕ, πριν από δύο χρόνια στο Σαν Μαρίνο, από το οποίο ξεκίνησε και ο τρίτος κύκλος, το Λουξεμβούργο κέρδισε για δεύτερη φορά, επιβεβαιώνοντας πως έχει ανέβει επίπεδο. Δεν είναι όμως η μοναδική χώρα που απειλεί την Κύπρο και την Ισλανδία φέτος και για τις επόμενες διοργανώσεις, καθώς το Μαυροβούνιο, που την ερχόμενη Δευτέρα θα υποδεχθεί τους 18^ους ΑΜΚΕ και για πρώτη φορά θα κατεβάσει πλήρη ομάδα, έχει στόχο να μπει… σφήνα στις μεγάλες δυνάμεις.
 

Πίνακας μεταλλίων
Η κυριαρχία της Κύπρου, της Ισλανδίας αλλά και του Λουξεμβούργου, που ναι μεν μόλις πρόσφατα κατάφερε να κερδίσει διοργάνωση αλλά μόνο μία στις 17 φορές τερμάτισε εκτός τριάδας, αντικατοπτρίζεται πλήρως στον συνολικό πίνακα μεταλλίων. Αρκεί να αναφέρουμε πως και οι τρεις χώρες ξεπέρασαν τα 1.000 συνολικά μετάλλια την ώρα που καμία άλλη χώρα δεν έχει 500, καθώς και ότι το τρίτο Λουξεμβούργο έχει τριπλάσια χρυσά από το τέταρτο Μονακό. Συνολικά, οι τρεις αυτές χώρες έχουν κατακτήσει το 67% των συνολικών μεταλλίων των εννέα χωρών και το 77% των χρυσών!

Στα χρυσά μετάλλια προηγείται η Ισλανδία, την οποία είχαμε ξεπεράσει (για πρώτη φορά) το 2011, όμως από το 2015 επανάκτησε την πρωτιά και πλέον έχει 479 έναντι 468 της Κύπρου, με τη χώρα μας να είναι πάντως πρώτη στα συνολικά μετάλλια με 1220, 16 περισσότερα από τους Ισλανδούς.